JINSI YA KUKABILIANA NA UGUMU WA  MAISHA

Maisha ni magumu kwa Watanzania wengi na mbaya zaidi bei za bidhaa mbalimbali zinapanda kila siku na pesa haionekani inakopotelea kutokana na matumizi mbalimbali ya familia kua juu.

Mbinu za kuyakabili maisha hazijabadilika tangu zama hizo hela ianze kutafutwa: tafuta pesa, bana matumizi, hifadhi ziada, na wekeza kwa umakini.

Ili kufanikisha hayo jitahidi kufanya yafuatayo:-

1.Punguza matumizi yasiyo ya lazima, mf. kunywa soda au bia nyingi kwa siku, kutoa ofa zisizo na msingi, kununua vyakula kwenye mighahawa wakati unaweza kupata ofisini au nyumbani, kula ovyo barabarani (pipi, karanga, ..) hata kama huna njaa.

2. Fanya tathmini juu ya bei nafuu na upatikanaji wa bidhaa bora. Andaa orodha ya vitu unavyotaka kununua kabla hujaenda sokoni/dukani/ jitahidi  kufuata orodha yako tuu.
Usinunue usichopanga. Pia tunza kumbukumbu za manunuzi yako hii itakuwezesha kufanya tathmini wakati wa kutaka kuondoa baadhi ya vitu ambavyo havikuwa vya lazima.

3. Punguza matumizi ya umeme na maji mfano kutokuacha redio au tv inawaka siku nzima, laptop kwenye charge wakati hautumii, kutengeneza bomba za maji zinazovuja, kuoga kwa kutumia shower, sambamba na kuoga haraka si lazima utumia dk 30 bafuni.

4. Punguza matumizi ya simu kwa kutokupiga simu zisizo na ulazima. Unaweza kujiunga na vifurushi vya gharama nafuu kwa siku/wiki hata
mwezi na endapo hakuna ulazima usijiunge.

5. Punguza safari zisizo na tija, Kwa wenye magari, unaweza kutumia usafiri wa daladala kwenda sehemu panapofikika kwa urahisi. Pia, tembea kwa miguu  ukiwa mitaani, punguza gharama za mafuta kwa kuendesha taratibu.

6. Punguza starehe zinazogharimu. Mf. kwenda  sehemu za kifahari (bia 1 - 4,000), kuhudhuria tafrija au sherehe zisizokulazimu.

7. Nunua vyakula (unga, sukari, ..) kwa bei ya jumla sokoni na kuhifadhi nyumbani hususani visivyoharibika, kwa vinavyoaharibika, nunua kiasi visije kuharibika na vipikwe kwa kiasi kinachotosha wakati husika, na kikibaki hifadhi (usitupe chakula wala usisaze), unaweza kwenda ofisini na lunch box. 

8. Nunua sabuni za jumla dukani, natumia kwa uangalifu. Kiasi kidogo cha sabuni za kufulia na kuogea kinatosha. Nunua bidhaa (manukato,
nguo, viatu,..) utakazokua unatumia tuu, mf. kuna watu wana aina kadhaa za perfume ambazao ni za gharama. Kununua vitu na kukihifadhi haina maana na ni upotezaji wa pesa.

9. Jiunge kwenye bima mbalimbali endapo hali inaruhusu. Mf. Bima za afya, maisha, nyumba, gari, zenye manufaa kwako, na fanya uchunguzi kabla ya yote, bila kusahau mifuko ya akiba.

10. Lipa bili zako kwa wakati, bila kusahau madeni uliyokopa kwa watu. Ukiona unazidishiwa gharama kwenye bili zako uliza. Epuka kulipia kitu ambacho hujatumia kwa uhalali. 

12. Epuka kufanya manunuzi kwa njia ya mtandao labda itokee dharura. Kwa mfano, kununua muda wa maongezi kutoka benki, credit card, kulipia huduma kwa kadi za benki. Lipa kwa fedha
taslimu uone thamani na maumivu ya kutoa pesa.

13. Unapoona fursa yoyote itakayokupunguzia gharama itumie ipasavyo. Mf. punguzo la bei, mnada na usisite kuomba punguzo la bei.

14. Fungua akaunti mbili benki, akaunti ya matumizi na kaunti ya kukusanyia mtaji wa uwekezaji. Ili kupunguza gharama, kaunti zote
zisiwe gharama za uendeshaji i.e makato ya mwezi (hususani akaunti ya kukusanyia fedha za uwekezaji). Hakikisha kila mara unaweka kiasi cha fedha kwenye akaunti hizo. Katika kila mapato yako, weka angalau asilimia 20 katika akaunti ya uwekezaji.

16. Wekeza pesa uliyokusanya katika mradi wowote ili kujiongezea kipato. Usifanye biashara bila malengo au kuiga kutoka kwa marafiki.

17. Saidia wahitaji. Kujigharamia peke si sehemu ya maadaili katika jamii yoyote ile! Jitahidi kutoa msaada kwa watu wanohitaji kwa dhati msaada kutoka kwako. Mfano, kuwasaidia yatima, wagonjwa wasio na msaada, kutembelea wazee. Kufanya hivyo kutafupa faraja ya kweli, na watakuombea upate baraka zaidi.

18. Unaweza kuotesha miche kadhaa ya nyanya miongoni mwa maua yako ya nyumbani, kuotesha miti ya matunda itakayokupatia kivuli na matunda, minazi. Usikubali kuotesha mimea yenye faida moja tu, mf. mapambo au kivuli, nyumbani kwako. 

N.B:
Kuwa makini usiwe bahili, yaani, kubana matumizi pasipo sababu ya msingi. Huwezi kufurahi maishani kwa kujinyima kupita kiasi.